Nowe przepisy
14 marca 2024r. weszły w życie przepisy wprowadzające przepis art. 44 b k.k., przewidujący przepadek samochodu prowadzonego przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym.
Po co wprowadzać nowe uregulowania?
Wprowadzone przepisy budziły dosyć duże emocje w doktrynie. Moment wejścia w życie był zresztą kilkukrotnie przesuwany. Impulsem do stworzenia przepisu była uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z 2008r. W uchwale tej Sąd Najwyższy zakwestionował możliwość orzekania przepadku pojazdu wobec nietrzeźwych kierowców. Uchwała była szeroko komentowana, a nawet krytykowana. Legła jednak u podstaw przekonania, że musi powstać nowy przepis, umożliwiający orzekanie przepadku pojazdów.
I tak, ustawą z 7 lipca 2022r. wprowadzono przepis przewidujący możliwość przepadku pojazdu lub jego równowartości. Przepis wprowadzono już dawno – ale zaczął obowiązywać 14 marca 2024r.
Kiedy Sąd orzeknie przepadek samochodu ?
Obecnie Sąd karny orzeka przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym, w tych przypadkach, w których przewiduje to wyraźny przepis. O jakich sytuacjach mowa?
O sytuacjach, gdy sprawca popełnia przestępstwo:
- spowodowania katastrofy w komunikacji (art. 173),
- spowodowania niebezpieczeństwa katastrofy w komunikacji (art. 174)
- spowodowania wypadku komunikacyjnego (art. 177 § 1 i 2),
znajdując się w stanie:
- nietrzeźwości
- pod wpływem środka odurzającego,
- zbiegł z miejsca zdarzenia,
- spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający po zdarzeniu, a przed badaniem (to też jest nowość, mająca być sposobem na sprawców, którzy tłumaczą się, że napili się z nerwów po wypadku😊)
lub
- prowadzenia pojazdu pod wpływem środka odurzającego lub w stanie nietrzeźwości, w którym stężenie alkoholu w jego organizmie było nie mniejsze niż :
1,5 promila we krwi lub
0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziło do takiego stężenia, - Prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości albo pod wpływem środka odurzającego gdy, sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za przestępstwo tego rodzaju.
W tych wszystkich przypadkach orzeczenie przepadku pojazdu, którym sprawca się poruszał jest obowiązkowe. Sąd może od niego odstąpić tylko w bardzo wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami. W praktyce – o odstąpienie od przepadku będzie trudno.
Przepadek równowartości pojazdu
Zamiast orzeczenia przepadku Sąd może orzec przepadek równowartości pojazdu. Tu przepisy od razu określają, że równowartość to kwota określona w polisie ubezpieczeniowej. Sąd orzeka przepadek równowartości gdy:
- pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy
- po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył pojazd,
Bonus dla kierowcy zawodowego
Ustawodawca od razu przewidział także bonus dla pijanych kierowców zawodowych, takich którzy prowadzą pojazd szefa. W takiej sytuacji bowiem Sąd nie orzeka – co oczywiste – przepadku pojazdu stanowiącego własność zakładu pracy. Sąd nakaże natomiast zapłatę nawiązki na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Nawiązka nie może być mniejsza niż 5 000 zł.
Bonus przy szkodzie całkowitej
Przepadku samochodu oraz przepadku jego równowartości nie orzeka się także, jeżeli samochód, np. w trakcie wypadku został zniszczony, znacznie uszkodzony albo utracony. Niezależnie od tego, że sprawca może liczyć np. na zwrot wartości pojazdu z ubezpieczenia – przepadku nie orzeka się.
Przepisy jeszcze nie działają ale już są krytykowane
Jak wspomniałam wprowadzone przepisy budzą duże emocji i wątpliwości. Komentatorzy wskazują przede wszystkim na niespójność uregulowania. Główny zarzut dotyczy tego, że dolegliwość wynikająca z przepisów nie jest uzależniona od wagi czynu. Dolegliwość wyznacza wartość pojazdu, którym porusza się sprawca. Tym samym majętny sprawca będzie ukarany surowo, a biedny łagodnie. Niezależnie od stopnia zawinienia, rodzaju naruszonych obowiązków i innych czynników, które powinny determinować surowość kary.
